Çoğul Gebelik

Çoğul gebelik, birden fazla yumurta hücresinin aynı anda döllenip gelişmeye başlamasıyla oluşur. Tüm gebeliklerin % 1’nde gözlenir. Sıklık ikizlerde 1/85, üçüzlerde 1/852, dördüzlerde 1/853 dir. Son yirmi yılda çoğul gebelik oranları artmıştır ve bunun en önemli nedeni infertilite tedavileridir.

İkiz gebeliklerin % 30’u monozigotik ( tek yumurta ), % 70’i dizigotiktir (çift yumurta).

Tek Yumurta İkizleri

Tek bir yumurtanın tek bir spermle döllenmesi ve bu döllenmiş yumurtanın bölünmesi sonucu oluşur. Tek yumurta ikizleri genetik olarak aynıdır. Cinsiyet ve kan grupları aynıdır, sadece parmak izleri farklıdır.

Tek yumurta ikizlerinin sıklığı tüm dünyada aynı olup 1/250 kadardır. Tek yumurta ikizlerinin oluşmasının nedeni olarak embriyonik gelişme döneminde teratojenlere maruz kalınmanın olduğu iddia edilmiştir.

• Bölünme ilk 72 saatte olursa, iki fetus, iki plasenta ve iki amniyon zarı oluşur
• Bölünme 4-8 gün sonra olursa, iki fetus, tek plasenta, iki amniyon zarı oluşur
• Bölünme 8-13 gün sonra olursa, iki fetus, tek plasenta, tek amniyon zarı oluşur
• Bölünme 2 hafta sonra olursa, yapışık ( Siyam ) ikizler oluşur.

Çift Yumurta İkizleri

• İki ayrı yumurtanın iki ayrı spermle döllenmesi ile oluşur. Farklı cinsiyetlere sahip olabilirler. %75’i aynı cinsiyettedir. ( %45 erkek+erkek; %30 kız+kız )
• Çift yumurta ikizi sahibi olmak anneden geçen bir özelliktir. Babanın bir etkisi yoktur
• Anne yaşı önemlidir, 37 yaşında en fazladır.
• Ailede ikiz öyküsü varsa ihtimal artar.
• Irk (zencilerde fazladır)

Günümüzde çift yumurta ikizlerinin en önemli sebebi yardımcı üreme teknikleridir. Kısırlık tedavisinde kullanılan ilaçlar ve tüp bebek uygulaması sonucu oran artmaktadır.

Daima iki fetus, iki plasenta ve iki amniyon zarı vardır

Bazen aynı siklusta atılan iki yumurta farklı ilişkiler sonucu döllenebilmektedir

Çoğul gebelik Tanısı

Tanısı güç değildir. Rahim büyüklüğü beklenenden fazladır. Muayenede ileri haftalarda ele birden fazla fetus kısımları gelebilir. Gebelik bulguları normalden daha şiddetlidir. Ancak kesin tanısı ultrasonla konulur.

Son adet tarihinden itibaren 6 hafta sonra rahimde keseler izlenebilir. Ancak ikiz olarak başlayan gebeliklerin % 13-78 kadarı tek olarak devam etmektedir. Türkçeye kaybolan ikiz olarak tercüme edebileceğimiz ‘vanishing twin‘ deyimi bu durum için kullanılmaktadır.

Bu olay yakın ultrason takibi ile tespit edilebilir ancak bunu önlemek için yapılabilecek bir şey yoktur.

Büyüme ve gelişme

İkiz gebelikte bebeğin büyümesi 28-30. haftaya kadar tekil gebeliklerle aynıdır.

Bebekler arasında %25’den fazla gelişme farkı varsa anomali, enfeksiyon, ölüm riski artmıştır.

İkizler için ortalama gebelik süresi 35-36 haftadır, 40 hafta ve üzeri gün aşımı kabul edilir.

Tek yumurta ikizlerinde bebekleri besleyen damarlar arasında oluşan bağlar nedeni ile birbirlerinden besin çalma olabilir. Bu nedenle bebeklerden biri iyi gelişirken diğerinde ciddi gelişme geriliği olabilmektedir, buna ‘ikizden ikize tranfüzyon sendromu‘ denir.

Üçüzlerde doğum genellikle 32-33 haftada gerçekleşir.

Çoğul gebeliklerde fetal iyiliğin belirlenmesi amacıyla uygulanan testlerin (NST, biyofizik profil, Doppler) hiçbiri gebeliklerde anne karnında ölüm oranını azaltmamaktadır. Bununla birlikte yatak istirahati, erken doğum tedavisi, ve hastanede takibin de sonuçlara olumlu etkisi olmadığı görülmüştür.

Çoğul Gebelikte Tarama Testi Yapılır mı?

Çoğul gebeliklerde doğumsal anomali riski tekil gebeliklere göre daha yüksektir. Tarama testlerinin çoğul gebelik güvenilirliği ise %60’lara kadar düşmektedir. Eş yumurta ikizleri için bu oran daha yüksektir. Çoğul gebelik de en önemli test 11-14. haftada yapılacak erken detaylı ultrasonografidir. Bu sayede gebeliğin sayısı, plasenta sayısı ve yerleşimi, bebeklerin anatomik gelişimi, ense plileri ve burun kemikleri ve ayrıca kromozomal hastalık belirteci olan diğer tüm parametreler hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Buna ek olarak her ne kadar güvenilirliği düşük olsada NIPT testi yapılabilmektedir. Özellikle eş yumurta ikizleri için güvenilirlik yüksektir.

Çoğul Gebelik Riskleri

Çoğul gebelik, testte hem anne hem de bebek için bazı problemlerin görülme oranını artırır, bunların en belli başlıları şunlardır:

• Bulantı- kusma
• Kansızlık
• Düşük tehlikesi
• Erken doğum
• Bebekte gelişme geriliği
• Bebekte geliş pozisyonu anomalisi
• Bebekte sakatlık görülmesi
• Bebekte oksijensiz kalma ve travma riski
• Doğum sonu kanama oranı
• Gebelik tansiyonu
• Amniyon mayide artma
• Plasental anomaliler
• Kordon problemleri
• Gebelik şekeri

Çoğul gebelikte doğum

İkiz gebeliklerin %50’i baş-baş , %30’u baş- diğer, %20’i diğer- baş şeklinde gelirler.

Çoğul gebeliklerin doğum şekli genellikle sezaryendir. İkizler baş-baş olarak geliyorsa normal doğum denenebilir.