HPV Aşısı ve Enfeksiyonu

HPV enfeksiyonu ve Genital siğil son zamanlarda daha sık duymaya başladığımız bir viral enfeksiyondur. Bunun nedeni hem HPV enfeksiyonunun hızla yayılması hem de toplumun bilinçlenerek smear kontrollerini düzenli yaptırmasıdır.

HPV nin önemi nedir?

Bu virüsü önemli yapan rahim ağzı kanseri (serviks kanseri) ile olan kuvvetli ilişkisidir. Servikal kanserler HPV bulaşmış kadınların pek azında gelişmekle birlikte, serviks kanserli kadınların % 95’inde HPV nin kanser yapıcı türleri bulunmaktadır. Nasıl ki her sigara içen akciğer kanseri olmuyor, fakat akciğer kanserlerinin büyük bir kısmında sigara kullanımı varsa HPV ile rahim ağzı kanseri arasındaki ilişki de böyledir.

HPV enfeksiyonu nedir?

Cilde ve mukozaya yerleşen bir DNA virüsüdür. 100 civarında türü vardır. Bazıları elde ayakta siğil yaparken, bazıları da genital bölgede çıkan kondilom adı verilen siğillere neden olur.

Ayrıca rahim ağzı kanseri, penis kanseri, vulva (kadın dış genital organı) kanseri, orofarinks (ağız, yutak) kanseri ve özellikle yeni doğanda solunum yollarına ait papillomlardan sorumludur.

HPV enfeksiyonu ile ilişkili lezyonlar ve tipleri

• El ve ayakta görülen siğiller: HPV 1, 2, 3, 4, 10
• Vulva, penis ve orofarinks kanseri: HPV 16
• Genital siğil ve solunum yollarında papillom: HPV 6, 11
• Rahim ağzı kanseri (serviks):
• Yüksek risk grubu: 16, 18,31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73, 92
• Muhtemelen yüksek risk grubu: 26, 53, 66
• Sınıflandırılamayan grup: 62, 71, 83, 84, 85, 89
• Düşük risk grubu: 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81

Düşük risk: Kanser oluşturma riskleri son derece azdır. Kondilomlar da ve CIN lezyonlarda bulunurlar.

Yüksek risk: En yüksek oranda kanser yapma riski taşır. 16, 18, 31, 45, 51, 52 bu gruba dahildir.

Serviks kanserlerinin % 54 den tip 16, % 15 den tip 18 sorumludur.

HPV enfeksiyonu tiplemesi nasıl yapılır?

Özellikle ASCUS olarak adlandırılan anormal smear sonuçlarında, rahim ağzından alınan akıntının PCR denilen yöntemle analizi ile yapılır.

HPV nasıl bulaşır?

En sık karşılaşılan cinsel yolla geçen hastalıklardan biridir. HPV nin bir kişiden diğerine geçmesi için tam bir birleşme olması gerekmez. Cildin ciltle teması, sürtünme yoluyla cinsel ilişki nadiren de HPV bulaşmış maddelerin ortak kullanımı (iç çamaşırı, havlu gibi)

Bu nedenle bakirelerde de görülebilir

Oral ve anal ilişkide de bulaşıcılığı vardır

Prezervatif kullanımı geçişi bir miktar azaltsa da tamamen koruyucu değildir. Özellikle geçmişi tam olarak bilinmeyen kişilerle cinsel ilişkide prezervatif kullanımı birçok hastalığın geçişini azaltmaktadır

Tam olarak steril edilmemiş ağdacılardaki ağda materyalleri, jiletler ve hijyenik olmayan tuvaletleri kullanma gibi durumlarda da bulaşma olabilmektedir

Özellikle genital siğillerin var olduğu dönem bulaşıcılık açısından en riskli dönemdir. Siğillerin tedavi ile yok edilmesinden sonra tekrar ortaya çıkması ne kadar uzunsa bulaşıcılık o kadar azdır

HPV enfeksiyonu taşıyan bir kişi ile bulunmak mutlaka o kişide de enfeksiyon ortaya çıkacak anlamına gelmez. Burada kişinin bağışıklık sistemi çok büyük önem taşır. Bağışıklık sistemi virüsle mücadele edebilir ve ortadan kaldırabilir. Fakat enfeksiyonu taşıyan ve yayan kişi ile ilişkiye girenlerin % 60 da ilk 3 ay içinde enfeksiyon bulguları ortaya çıkmaktadır

Aktif lezyonların olduğu dönemde normal doğum ile dünyaya gelen bebeklerde geçiş olmakta ve laringeal papilomatosis (gırtlak lezyonları) görülebilmektedir. Bu nedenle anne adayında aktif lezyon varsa doğum sezaryenle olmalıdır

HPV virüsü bulaştıktan sonra neler olmaktadır?

• Virüsün kuluçka süresi değişiktir. Hiçbir şikayet ve bulgu vermeden aylarca hatta senelerce gizli enfeksiyon olarak vücutta kalabilir (sessiz enfeksiyon). Ancak bu dönemde kişi virüsü yaymaya devam eder.
• HPV nin en sık neden olduğu belirti genital siğillerdir. Genellikle virüsün alınmasından 1 – 8 ay sonra ortaya çıkar. Ciltten hafif kabarık, pürtüklü, karnabahar şeklinde olan bu siğiller cinsel bölgeyi oluşturan deri, vajen ile makat arasında, makat etrafında, vajen içinde, rahim ağzında, peniste, penis çevresinde görülebilir.Anal ya da oral seks sonrası ağız içi ve makat içinde de siğiller olabilir
• Özellikle 20 – 30 yaş arasında kişinin immün (bağışıklık) sistemi kuvvetli ise enfeksiyonu yenebilir ve 18 – 24 ay içinde tamamen vücudundan atabilir
• En kötü ama en nadir olasılık ise kişinin rahim ağzında önce ‘kanser öncüsü lezyonlar, sonra da kanser gelişmesidir. HPV ile enfekte olması ile serviks kanseri arasında geçen süre 15 – 20 yılı bulabilmektedir. O yüzden bu süreçte yapılan smear testinin hayati önemi vardır
• Kişinin bu virüse yenilmesinin çeşitli sebepleri vardır. Bunların başında yetersiz immünite (bağışıklık sistemindeki düşüklük), sigara, genital enfeksiyonlar, uzun süre kortizon kullanımı
• Maalesef vücuda girip enfeksiyon oluşturan virüslerin, tedavi ile veya kendiliğinden atılması söz konusu değildir. Hastalık yapmasa bile kişi taşıyıcı olur ve enfeksiyonu bulaştırır
• Bu virüsle yaşamak zorunda olan kişiler zaman zaman durumlarını abartarak düşünebilirler; bunun sonucunda depresyon, anksiyete (iç sıkıntısı), suçluluk duygusu gibi psikolojik sorunlar tabloya eklenebilir. Bulaştırma korkusu ile cinsel isteksizlik yaşanabilir.

HPV enfeksiyonu tanısı nasıl konur?

Genital siğillerin görülmesi hem erkekte hem de kadında tanıyı koydurur. Rahim ağzındaki değişiklikler ise smear testinde saptanır. Smear de bu tip değişiklikler görüldüğü takdirde HPV tiplemesi yapılmalıdır.

Erkeklerde ise belirti vermeyen HPV nin saptanması ne yazık ki mümkün değildir. Erkeklerde sessiz enfeksiyonu saptayacak bir test yoktur.

HPV kan dolaşımına geçmediğinden ne erkekte ne de kadında kanda bu virüsü saptamak mümkün değildir.

HPV den korunma

HPV virüsü oral ve anal seks dahil her türlü cinsel ilişki ve ciltten cilde temas yolu ile kolaylıkla bulaşabildiğinden cinsel yönden aktif kadın veya erkek risk altındadır. Çoğu zaman diğer cinsel yolla geçen hastalıklarla beraber görülür.

HPV riski yüksek olan kişiler

• Yaşamının herhangi bir döneminde çok eşli olanlar
• Daha önce çok eşli olmuş birisi ile ilişkide bulunanlar
• Erken yaşta cinsel hayata başlayanlar
• Kendisinde veya eşinde halen ya da daha önce başka bir cinsel hastalık öyküsü olanlar

Korunmanın en önemli yolu

• Riskli kişilerle ilişkiye girmemek
• Bunun mümkün olmadığı durumlarda mutlaka prezervatif kullanmak. Prezervatif, AİDS dahil birçok cinsel hastalığa karşı korunma sağlar.
• HPV aşısı yaptırmak

HPV Aşısı

Tüm dünyada rahim ağzı kanserinin çaresiymiş gibi reklamı yapılan aşı aslında HPV nin sadece 4 tipine karşı koruyuculuk sağlamaktadır. Dünyada ve ülkemizde bulunan aşılardan

GARDASİL serviks kanserinin % 70 den sorumlu olan, tip 16 ve 18; ayrıca genital siğillere sebep olan tip 6 ve 11 e karşı geliştirilmiş bir aşıdır. Gardasilin 9 HPV tipine karşı koruma sağlayan yeni bir aşısı piyasaya sürülmüştür ancak henüz ülkemizde bulunmamaktadır. Avrupada piyasalarda vardır.

CERVARİX ise sadece serviks kanserinin % 70 den sorumlu olan tip 16 ve 18 e karşı geliştirilmiş bir aşıdır.

HPV aşısı kimlere yapılmalıdır?

FDA; daha önce bu virüsle karşılaşmamış 9 -26 yaş arasındaki tüm kadınlara yapılmasını önermektedir. İdeali cinsel yaşam başlamadan aşılanmanın tamamlanmasıdır.

Sadece Kuzey Avrupa ülkelerinde aşı yaşı 40 ‘ a çıkarılmıştır. Fakat henüz sonuçları hakkında yeterli veri olmadığı için rutin uygulamaya konulmamıştır. Erkekler üzerindeki etkisi tam bilinmemekle birlikte erkekleri de aşılayan ülkeler vardır

HPV aşısı nasıl uygulanır?

6 ay içinde toplam 3 seferlik enjeksiyonlar şeklinde omuza uygulanır. İlk doz yapıldıktan 2 ay sonra ikinci doz, ikinci dozdan dört ay sonra ise üçüncü ve son doz yapılır. Enjeksiyon yerinde nadiren ağrıkızarıklık, şişlik olabilir. Bazı kişilerde halsizlik, yorgunluk, bulantı görülebilir.

Aşı yapılmadan önce smear gerekirse HPV tiplemesi yapılmalıdır.

Yapılan çalışmalar 5 yıllık koruyuculuğun tam olduğunu göstermekle birlikte, 5 yıldan uzun süre etkinin devam edip etmediği dolayısı ile ek doza gerek olup olmadığı zaman içinde ortaya konacaktır.

Daha önce HPV enfeksiyonu geçiren kişilere, HPV tiplemesinde HPV 6, 11, 16, 18 saptanmadıysa aşı yapılabilir.

Unutulmamalıdır ki aşı rahim ağzı kanserine yol açan bazı HPV tiplerine karşı geliştirilmiştir.

Bu nedenle aşı yaptırmış kişilerin de senelik smear kontrollerini mutlaka yaptırması gerekmektedir.

Gebelerde kullanımı ile ilgili yeterli veri olmaması sebebi ile gebe kadınlarda aşılanma yapılmamaktadır.

Aşılanmış olsanız bile diğer cinsel hastalıklardan korunmak için prezervatif kullanmaya devam etmelisiniz. !